تصور کنید در حال آماده‌سازی یک لایحه دفاعی پیچیده هستید. ساعت‌ها زمان صرف کرده‌اید، اما یک حس ناخوشایند شما را رها نمی‌کند: «آیا چیزی را از قلم نینداخته‌ام؟» در همین حین، یک وکیل در نیویورک با اعتماد به نفس لایحه‌ای را که با کمک ChatGPT نوشته، به دادگاه تقدیم می‌کند؛ غافل از اینکه ۶ مورد از پرونده‌های استنادی او، کاملاً ساختگی و زاییده‌ی «توهمات» هوش مصنوعی هستند! این داستان واقعی، که در ژوئن ۲۰۲۳ رخ داد، تنها یکی از نمونه‌هایی است که دنیای حقوق را در سال‌های اخیر تکان داده است. این اتفاق، زنگ خطری جدی برای جامعه حقوقی بود، اما در عین حال، جرقه‌ای برای یک سوال بزرگ‌تر: چگونه می‌توان از این شمشیر دولبه به نفع خود استفاده کرد؟ در دنیایی که هوش مصنوعی در حقوق وکلا دیگر یک مفهوم آینده‌نگرانه نیست، بلکه یک واقعیت روزمره است، برخی از حرفه‌ای‌ها نه تنها از این موج سهمگین نترسیده‌اند، بلکه با سوار شدن بر آن، به پیشرفت‌های شگرفی دست یافته‌اند. اما راز آن‌ها چیست؟

این مقاله صرفاً یک گزارش خبری در مورد هوش مصنوعی نیست. این یک نقشه راه است که بر اساس تحلیل عمیق گزارش‌های دانشگاه حقوق هاروارد، تامسون رویترز و بلومبرگ لا، سه راز کلیدی را فاش می‌کند که وکلای پیشرو برای متحول کردن حرفه خود در سال ۲۰۲۴ از آن‌ها بهره می‌برند. اگر می‌خواهید بدانید چگونه از یک مصرف‌کننده محتاط به یک کاربر استراتژیک هوش مصنوعی تبدیل شوید و جایگاه خود را در آینده‌ی این حرفه تثبیت کنید، با ما در چریکا همراه باشید.

راز اول: تبدیل ساعت‌ها کار تکراری به دقایقِ تفکر استراتژیک (انقلاب بهره‌وری)

بیایید صادق باشیم. بخش زیادی از کار یک وکیل، به‌خصوص در سال‌های اولیه، صرف وظایف تکراری اما ضروری می‌شود: غربال کردن کوهی از اسناد برای یافتن یک مدرک کلیدی، ساعت‌ها جستجو در پایگاه‌های داده برای یافتن رویه قضایی مرتبط، و پیش‌نویس کردن بندهای استاندارد قراردادها. این کارها حیاتی هستند، اما به شدت زمان‌بر و فرساینده‌اند. حالا تصور کنید بتوانید بخش عمده‌ای از این وظایف را به یک دستیار خستگی‌ناپذیر و فوق‌العاده سریع بسپارید.

این دقیقاً اولین رازی است که حرفه‌ای‌های موفق کشف کرده‌اند. آن‌ها دریافته‌اند که ارزش واقعی هوش مصنوعی در حقوق وکلا، جایگزینی انسان نیست، بلکه آزاد کردن پتانسیل انسانی است. بر اساس گزارش «آینده حرفه‌ای‌ها» تامسون رویترز در سال ۲۰۲۴، پیش‌بینی می‌شود که هوش مصنوعی بتواند به طور متوسط ۴ ساعت از زمان کاری یک وکیل در هفته را آزاد کند. این رقم برای وکلای آمریکایی به تنهایی معادل ۲۶۶ میلیون ساعت بهره‌وری افزایش یافته یا حدود ۱۰۰,۰۰۰ دلار درآمد قابل صدور صورتحساب اضافی برای هر وکیل در سال است! اما سوال کلیدی این است: با این زمان اضافه چه باید کرد؟

پاسخ در تغییر نگرش از «تولیدکننده اسناد» به «مشاور معتمد» نهفته است. همانطور که یک وکیل در این گزارش می‌گوید:

«نقش یک وکیل خوب، نقش یک ‘مشاور معتمد’ است، نه یک تولیدکننده صرف اسناد… گستردگی تجربه جایی است که ارزش واقعی یک وکیل نهفته است و این ارزش، همچنان پابرجا خواهد ماند.»

وکلای پیشرو از این زمان آزاد شده برای تمرکز بر فعالیت‌هایی استفاده می‌کنند که ماشین‌ها قادر به انجام آن نیستند: برنامه‌ریزی استراتژیک برای پرونده، ایجاد روابط عمیق‌تر با موکلان، و ارائه بینش‌ها و راهنمایی‌هایی که ارزش واقعی به کسب‌وکار آن‌ها می‌افزاید. بیایید ببینیم این راز در عمل چگونه پیاده‌سازی می‌شود:

تحقیق حقوقی (Legal Research) فوق‌سریع و هوشمند

به جای جستجوی کلمات کلیدی ساده، ابزارهای حقوقی مبتنی بر هوش مصنوعی مانند آنچه در Bloomberg Law ارائه می‌شود، می‌توانند مفاهیم و ارتباطات پنهان در میان هزاران پرونده را درک کنند. آن‌ها نه تنها پرونده‌هایی را که کلمه کلیدی شما را دارند پیدا می‌کنند، بلکه آن‌هایی را که از نظر مفهومی مرتبط هستند نیز شناسایی می‌کنند. این یعنی کاهش ریسک از قلم افتادن یک رویه قضایی حیاتی و افزایش اطمینان از جامعیت تحقیق. این ابزارها می‌توانند در چند ثانیه خلاصه‌ای از حجم عظیمی از اسناد را ارائه دهند و نکات کلیدی را استخراج کنند.

بررسی اسناد و قراردادها (Document & Contract Review) با دقت فرا انسانی

بررسی یک قرارداد چند صد صفحه‌ای برای یافتن بندهای پرریسک یا مغایر با استاندارد بازار، کاری طاقت‌فرسا و مستعد خطای انسانی است. ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند این فرآیند را خودکار کنند. به عنوان مثال، ابزار Clause Advisor از بلومبرگ لا، می‌تواند زبان یک قرارداد را با استانداردهای بازار مقایسه کرده و به سرعت مشخص کند که طرف مقابل معمولاً با چه نوع زبانی موافقت می‌کند. این سطح از تحلیل داده، که برای یک انسان تقریباً غیرممکن است، قدرت چانه‌زنی شما را به شدت افزایش می‌دهد.

کشف الکترونیکی (e-Discovery) بدون غرق شدن در داده‌ها

فرآیند e-Discovery اغلب به معنای جستجو در میان میلیون‌ها ایمیل، پیام و فایل دیجیتال است. نرم‌افزارهای مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند این فرآیند را با شناسایی هوشمندانه اطلاعات مرتبط (ESI) ساده‌سازی کنند. این به معنای کاهش چشمگیر هزینه‌های دادرسی برای موکل و تمرکز تیم حقوقی بر روی تحلیل استراتژیک شواهد به جای جستجوی آن‌هاست.

بنابراین، راز اول این است: از هوش مصنوعی در حقوق وکلا به عنوان یک اهرم برای خودکارسازی کارهای کم‌ارزش و تمرکز بر فعالیت‌های استراتژیک و با ارزش افزوده بالا استفاده کنید. این کار نه تنها بهره‌وری شما را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد، بلکه کیفیت خدمات شما به موکل را نیز متحول می‌کند.

راز دوم: رقص ماهرانه بر طناب اخلاق؛ تبدیل هوش مصنوعی به یک دستیار تحت کنترل

حالا که از مزایای شگفت‌انگیز هوش مصنوعی گفتیم، بیایید به آن روی سکه نگاه کنیم. همان وکیلی که پرونده‌های ساختگی تحویل داد، قربانی یکی از بزرگترین چالش‌های هوش مصنوعی مولد شد: «توهم» یا Hallucination. این پدیده که در آن هوش مصنوعی با اطمینان کامل اطلاعات نادرست تولید می‌کند، در حوزه حقوق می‌تواند فاجعه‌بار باشد.

وکلای موفق این را به خوبی درک کرده‌اند. راز دوم آن‌ها این است که هرگز کورکورانه به هوش مصنوعی اعتماد نمی‌کنند. آن‌ها به جای ترس یا اجتناب، رویکردی مبتنی بر «اعتماد کن، اما راستی‌آزمایی کن» (Trust, but Verify) را در پیش گرفته‌اند. آن‌ها می‌دانند که هوش مصنوعی در حقوق وکلا یک وکیل تازه‌کار یا یک کارآموز فوق‌العاده باهوش است، نه یک شریک ارشد. و همانطور که کار یک کارآموز نیاز به بازبینی دقیق دارد، خروجی هوش مصنوعی نیز باید به دقت توسط یک متخصص انسانی بررسی شود.

نگرانی‌ها فراتر از توهمات است. نظرسنجی تامسون رویترز نشان می‌دهد که متخصصان حقوقی نگرانی‌های جدی در مورد کیفیت خروجی (۴۳٪)، حفاظت از داده‌های حساس (۳۷٪) و سوگیری الگوریتمی دارند. به همین دلیل، ۹۶٪ از متخصصان حقوقی معتقدند که اجازه دادن به هوش مصنوعی برای وکالت از موکلان در دادگاه «یک قدم بیش از حد» است.

نقش حیاتی نظارت انسانی و چارچوب‌های اخلاقی

پروفسور دیوید ویلکینز از دانشگاه حقوق هاروارد تأکید می‌کند که حتی اگر هوش مصنوعی بتواند پیش‌نویسی به خوبی یک وکیل سال اولی تولید کند، «یک وکیل ارشد خوب همچنان باید آن را بازبینی کند، همانطور که کار دستیاران جوان خود را قبل از ارسال به دنیا بازبینی می‌کند.» این نظارت، مرز بین استفاده مؤثر و سوءاستفاده فاجعه‌بار از فناوری است.

کانون وکلای آمریکا (ABA) و کانون‌های وکلای ایالتی نیز در حال تدوین دستورالعمل‌های اخلاقی برای استفاده از هوش مصنوعی در حقوق وکلا هستند. نکته مشترک در تمام این دستورالعمل‌ها، تأکید بر «مسئولیت نظارتی» وکیل است. طبق قوانین، یک وکیل مسئول نهایی تمام کارهایی است که از دفتر او خارج می‌شود، چه توسط یک انسان انجام شده باشد و چه توسط یک الگوریتم. این شامل موارد زیر است:

• حفظ محرمانگی موکل: آیا اطلاعات حساس موکل را در یک پلتفرم هوش مصنوعی عمومی وارد می‌کنید؟ این می‌تواند نقض صریح اصل محرمانگی باشد.
• صحت و دقت اطلاعات: مسئولیت راستی‌آزمایی تمام حقایق و استنادات حقوقی ارائه شده توسط هوش مصنوعی بر عهده شماست.
• جلوگیری از سوگیری: الگوریتم‌های هوش مصنوعی می‌توانند سوگیری‌های موجود در داده‌هایی که با آن آموزش دیده‌اند را تکرار و تقویت کنند. یک وکیل باید نسبت به این سوگیری‌ها آگاه و هوشیار باشد.

استفاده هوشمندانه از این ابزارها نیازمند درک عمیق‌تر از ابزارهای افزایش بهره وری آنلاین با هوش مصنوعی است تا بتوانید بهترین و امن‌ترین گزینه را برای کار خود انتخاب کنید. وکلای پیشرو با ایجاد دستورالعمل‌های داخلی برای تیم‌های خود و آموزش مداوم در مورد ریسک‌ها، این چالش را مدیریت می‌کنند.

راز دوم این است: هوش مصنوعی را به عنوان یک ابزار قدرتمند بپذیرید، اما همیشه افسار آن را در دست داشته باشید. با اعمال نظارت دقیق، راستی‌آزمایی خروجی‌ها و پایبندی به اصول اخلاقی، می‌توانید از قدرت آن بهره‌مند شوید بدون آنکه قربانی خطراتش شوید.

راز سوم: خداحافظی با “وکیل سنتی”؛ سرمایه‌گذاری روی مهارت‌هایی که AI هرگز نخواهد داشت

بزرگترین ترس در مورد هر فناوری تحول‌آفرین، از دست دادن شغل است. آیا هوش مصنوعی وکلا را بیکار خواهد کرد؟ پاسخ قاطع اکثر کارشناسان و داده‌ها «خیر» است. اما یک «اما» بزرگ وجود دارد: هوش مصنوعی «وکیل سنتی» را بیکار خواهد کرد. این فناوری، ماهیت شغل وکالت را «تغییر» می‌دهد، نه اینکه آن را «حذف» کند. این همان راز سوم است که حرفه‌ای‌های موفق آن را با آغوش باز پذیرفته‌اند: تکامل و سرمایه‌گذاری مداوم روی مهارت‌های جدید.

بر اساس گزارش «آینده حرفه‌ای‌ها»، ۸۵٪ از پاسخ‌دهندگان معتقدند که ادغام هوش مصنوعی در کارشان مستلزم به عهده گرفتن نقش‌های جدید و یادگیری مهارت‌های جدید است. این یک آمار تکان‌دهنده است که نشان می‌دهد ماندن در جای خود، به معنای عقب افتادن است. دیگر نمی‌توان تنها به دانش حقوقی تکیه کرد. وکیل آینده باید یک متخصص چندوجهی باشد.

پس چه مهارت‌هایی در عصر هوش مصنوعی در حقوق وکلا ارزشمندتر می‌شوند؟ جالب اینجاست که این مهارت‌ها عمدتاً انسانی‌ترین ویژگی‌های ما هستند:

• توانایی تحلیل داده و تفکر انتقادی (افزایش تقاضا: ۷۱٪): توانایی پرسیدن سوالات درست از هوش مصنوعی، تفسیر خروجی‌های آن، و تشخیص سوگیری یا خطا.
• حل مسئله (افزایش تقاضا: ۵۶٪): استفاده از اطلاعات تولید شده توسط هوش مصنوعی برای ساختن استراتژی‌های خلاقانه و راه‌حل‌های نوآورانه برای مشکلات موکل.
• خلاقیت (افزایش تقاضا: ۵۳٪): یافتن راه‌های جدید برای ارائه خدمات حقوقی و ساختن استدلال‌هایی که فراتر از الگوهای استاندارد است.
• مهارت‌های ارتباطی و همدلی (افزایش تقاضا: ۵۲٪): همانطور که گفته شد، با آزاد شدن زمان، تمرکز بر ایجاد رابطه با موکل، درک نیازهای عمیق او و ارائه مشاوره همدلانه، بیش از پیش اهمیت می‌یابد.

ظهور نقش‌های جدید و تحول در آموزش حقوقی

این تغییرات همچنین به معنای ظهور نقش‌های شغلی کاملاً جدید در شرکت‌های حقوقی است. نقش‌هایی مانند:

• متخصص هوش مصنوعی حقوقی (AI-specialist professionals)
• مدیر پیاده‌سازی هوش مصنوعی (AI implementation managers)
• مربی متخصص هوش مصنوعی (AI-specialist trainers)

این تحول به دانشگاه‌های حقوقی نیز رسیده است. پروفسور ویلکینز به درستی این سوال را مطرح می‌کند: «چگونه می‌توانیم دانشجویان را برای واقعیت‌های جدید مشاغل حقوقی در دهه‌های میانی قرن بیست و یکم به بهترین شکل آماده کنیم؟» دیگر نمی‌توان صرفاً به آموزش رویه‌های سنتی اکتفا کرد. دانشکده‌های حقوق باید سواد فناوری و اخلاق هوش مصنوعی را در برنامه درسی خود بگنجانند. آن‌ها باید به دانشجویان بیاموزند که چگونه از این ابزارها به طور مؤثر و مسئولانه استفاده کنند، درست همانطور که زمانی به آن‌ها یاد می‌دادند چگونه از پایگاه‌های داده حقوقی استفاده کنند.

راز سوم این است که بپذیرید دوران وکیل تک‌بعدی به سر آمده است. روی مهارت‌هایی سرمایه‌گذاری کنید که هوش مصنوعی را تکمیل می‌کنند، نه مهارت‌هایی که با آن رقابت می‌کنند. کنجکاو باشید، به طور مداوم یاد بگیرید و خود را برای ایفای نقش‌های جدیدی آماده کنید که در تقاطع حقوق، فناوری و استراتژی قرار دارند.

چگونه این سه راز را در عمل پیاده‌سازی کنیم؟ یک نقشه راه برای وکلای پیشرو

دانستن این سه راز یک چیز است و پیاده‌سازی آن‌ها در کار روزمره چیز دیگری. برای اینکه از این مفاهیم فراتر رفته و به اقدام عملی برسید، در اینجا یک نقشه راه ساده ارائه می‌شود:

1. ارزیابی و انتخاب ابزار مناسب: همه ابزارهای هوش مصنوعی یکسان ساخته نشده‌اند. به جای استفاده از ابزارهای عمومی مانند نسخه رایگان ChatGPT برای کارهای حساس، به دنبال پلتفرم‌هایی باشید که به طور خاص برای حوزه حقوق طراحی شده‌اند. این پلتفرم‌ها (مانند CoCounsel از تامسون رویترز یا ابزارهای Bloomberg Law) بر روی داده‌های حقوقی معتبر و قابل ردیابی آموزش دیده‌اند و اغلب دارای حفاظ‌های ایمنی برای کاهش خطا و حفظ محرمانگی هستند.
2. شروع کوچک و کنترل‌شده: لازم نیست از فردا تمام کارهای خود را به هوش مصنوعی بسپارید. با وظایف کم‌ریسک شروع کنید. مثلاً از آن برای تهیه پیش‌نویس اولیه یک ایمیل یا خلاصه کردن یک مقاله حقوقی طولانی استفاده کنید. با عملکرد آن آشنا شوید، نقاط قوت و ضعفش را بشناسید و به تدریج استفاده از آن را به حوزه‌های پیچیده‌تر گسترش دهید.
3. ایجاد یک چک‌لیست نظارتی: برای خود و تیمتان یک چک‌لیست ساده برای بازبینی خروجی‌های هوش مصنوعی ایجاد کنید. این چک‌لیست می‌تواند شامل مواردی مانند «آیا تمام استنادات حقوقی بررسی شدند؟»، «آیا متن از نظر سوگیری‌های احتمالی بازبینی شد؟» و «آیا اطلاعات محرمانه موکل حذف شده است؟» باشد.
4. زمان خود را به یادگیری اختصاص دهید: هر هفته زمانی را، حتی اگر فقط یک ساعت باشد، به یادگیری در مورد آخرین تحولات هوش مصنوعی در حقوق وکلا اختصاص دهید. وبینارها را تماشا کنید، مقالات معتبر را بخوانید (مانند منابعی که در این مقاله به آن‌ها استناد شد) و با همکاران خود در این مورد گفتگو کنید.

آینده اینجاست: وکیل یا یک استراتژیست حقوقی مجهز به هوش مصنوعی؟

انقلاب هوش مصنوعی در حال بازنویسی قوانین بازی در حرفه حقوقی است. دیگر سوال این نیست که «آیا» هوش مصنوعی بر کار ما تأثیر خواهد گذاشت، بلکه سوال این است که «چگونه» ما خود را با این تأثیر تطبیق می‌دهیم. وکلایی که در این دنیای جدید شکوفا خواهند شد، کسانی نیستند که در مقابل فناوری مقاومت می‌کنند، بلکه کسانی هستند که آن را در آغوش می‌گیرند و به طور استراتژیک از آن بهره می‌برند.

با به کار بستن سه راز کلیدی که در این مقاله بررسی کردیم—یعنی استفاده از AI برای افزایش بهره‌وری و تمرکز بر کارهای استراتژیک، اعمال نظارت دقیق و اخلاقی، و سرمایه‌گذاری مداوم بر روی مهارت‌های انسانی و تکمیلی—شما نیز می‌توانید از یک ناظر نگران به یک بازیگر اصلی در آینده‌ی حرفه حقوقی تبدیل شوید. آینده متعلق به وکلایی است که می‌دانند چگونه قدرت تحلیلی خود را با قدرت محاسباتی هوش مصنوعی ترکیب کنند و به یک استراتژیست حقوقی قدرتمند و بی‌رقیب تبدیل شوند. این تحول، سفری هیجان‌انگیز است و اکنون بهترین زمان برای شروع آن است.

تجربه شما در استفاده از هوش مصنوعی در حقوق وکلا چه بوده است؟ آیا از ابزارهای خاصی استفاده می‌کنید یا با چالش‌های منحصر به فردی روبرو شده‌اید؟ نظرات و تجربیات ارزشمند خود را در بخش کامنت‌ها با ما و دیگر همکاران به اشتراک بگذارید و به ما در غنی‌تر کردن این گفتگو کمک کنید.

سوالات متداول